آشنایی با انواع ویرایش
از بحث‌های همیشه داغ میان مترجم/مؤلف و ویراستار که گاهی به کدورت و ناراحتی هم ختم می‌شود تغییراتی است که در مرحلهٔ ویرایش برای متن اتفاق می‌افتد. آشنایی هرچند مختصر با وظیفهٔ ویراستار و دامنهٔ اختیارات او کمک می‌کند سؤتفاهم‌های موجود از میان برداشته شود و گفتمان میان مترجم/مؤلف و ویراستار سازنده‌تر پیش برود.
انواع ویرایش:
۱. ویرایش فنی
اعمال شیوه‌نامه، رفع غلط‌های املایی و تایپی، اصلاح و یکدست‌کردن دستورخط، اصلاح عددنویسی و فرمول‌نویسی، اصلاح ضبط اعلام، اصلاح نشانه‌گذاری‌های نگارشی، تبدیل واحدها، اصلاح فاصله و نیم‌فاصله بین واژه‌ها، ارجاع‌دهی و تنظیم کتابنامه و…
ویرایش فنی همان نوع ویرایشی است که همه انتظار دارند ویراستار انجام بدهد و محدود به همین مورد می‌بینند.
این نوع ویرایش متر و معیار تقریباً مشخصی دارد و انتظار می‌رود خروجی ویرایش فنی ویراستاران نزدیک به هم باشد. تنها موضوعی که ممکن است در این نوع ویرایش محل اختلاف مترجم/مؤلف و ویراستار باشد دستورخط است. توصیه می‌شود قبل از شروع کار اگر حساسیت خاصی در این زمینه وجود دارد با ویراستار در میان گذاشته شود و به اتفاق نظر رسید.
۲. ویرایش زبانی
بهبود جمله‌بندی بدون تغییر معنا، رفع ایرادهای ساختاری و دستوری، رفع کژتابی زبانی، حذف کلیشه‌های زبانی، حشوزدایی، اصلاح گرته‌برداری، روان‌کردن جملات، تبدیل واژهٔ ناآشنا به آشنا، اصلاح پیچیده‌نویسی، یکدست‌کردن شکسته‌نویسی و…
در این نوع ویرایش، ویراستار فراتر از ظاهر متن رفته و به تغییر واژه یا جمله‌بندی دست می‌زند. اینجاست که هنر و مهارت ویراستار خود را نشان می‌دهد. در این نوع ویرایش معنا و پیام تغییر نمی‌کند یا با کمترین تغییر همراه است. حفظ سبک نوشتاری مترجم/مؤلف، دریافت درست معنای موردنظر، انتخاب واژگان مناسب و… حساس‌بودن این نوع ویرایش را نشان می‌دهد. هدف از ویرایش زبانی این است که خواندن متن برای خواننده راحت‌تر و روان‌تر باشد. هرچه قلم مترجم/مؤلف قوی‌تر باشد تغییرات ویرایش زبانی کمتر خواهد بود.
۳. ویرایش محتوایی
افزودن یا اصلاح پانوشت‌ها، رفع تناقض در متن، اصلاح خطای منطقی، اصلاح مطالب تکراری و غیرضروری، حذف مطالب نامعتبر، اصلاح خطای ترجمه، اصلاح گرده‌برداری‌ها، یکدست‌کردن زبان متن و…
بیشترین اختلاف‌نظر مربوط به ویرایش محتوایی است.
در این نوع ویرایش، ویراستار تغییرات اساسی در متن می‌دهد که بیشتر مواقع مؤلف/مترجم با آن موافق نیست. اما این نیز بخش جدایی‌ناپذیری از مرحلهٔ ویرایش است. البته ویراستار نمی‌تواند سلیقه‌ای برخورد کند و باید برای هر تغییر استدلال محکمی داشته باشد و اگر ترجمه‌ای را ویرایش می‌کند آن را با متن اصلی تطبیق دهد. توصیه می‌شود اگر متنی ویرایش محتوایی زیادی لازم دارد، برای دوری‌کردن از دوباره‌کاری و کم‌کردن تنش خصوصا با مؤلف، ویراستار بیست صفحهٔ اول متن ویراسته را برای مؤلف/مترجم بفرستد و نظرش را در مورد تغییرات جویا شود.
هرچه تعامل شما با ویراستارتان بیشتر باشد و با وظایف و توانایی‌های او آشنایی بیشتری داشته باشید خروجی کار بهتر می‌شود.
